روحوم منیم

یازان: حسین واحدی

روحوملا یولداش اولموشام، دویغولاریمی اونلا پایلاشیرام، روحوم ایسه من له. گئجه- گوندوزوموزو بیر ائتمیشیك. بیز بؤیوك باشاریلارا یئتیرمه یی دوشونوروك.

بیز بیر اولموشوق، روحوم منه، من ایسه روحوما، « هر زامان سنین له یم» دئییرم. گله جكده بوتون هدف لریمیزه ایله باشاریلارا  ال تاپمایا گؤره آنلاشمیشیق.

بو یوكسك گوجه ال تاپدیغیمیز اوچون ایكیمیزده موتلویوق. بو دوزگون آنلاشماق ایله یوزده- یوز گله جك من له روحوموندور ...!

باهالیق سالان!

یازان: حسین واحدی

یئره- گؤیه باهالیق دوشوب، دئیه اود قویورسان! هر یئرده باهالیق دان دانیشیرسان!! هئچ بیر آزدا اوتوروب دوشونمه ییرسن. باهالیغی سالان، سن ایله سنه تای لاردیرلار!! آدینی اینسانمی قویوبسان؟! وطن سئونمی آدلاندیریبسان؟!!

یوخ! گئت، اؤزونه دؤن. بیر آز بؤركونو اؤنونه قوی، دوشون! بیر، آرا سؤزو (شایعه) ائشیتدین دئیه، بازاردان آلمادیغین زاد قالماییر!! تای-تای دوگو آلیرسان، یاغ آلیرسان، چای آلیرسان، بئله چؤرگی ده چوخ آلیرسان، آجلیق دوشه جك، سنه هئچ زاد چاتمایاجاق دان باشقا، هئچ نه یی آنلاماییرسان!!

بو آرادا سن یالقیز دئییلسن. بازاردا، محلله ده، هر یئرده سنه تای چوخدور!! آرا سؤزو، قولاق لارا گلمه میش، هر نه یی آمبارا باسیر، باهالیق آلوولانسین دئیه! باهالیغی سالاندان سونرا گتیریب ساتیر! آخیرتینه قازانج آلیر!!

داها بس دیر! باهالیق سالماقدان، باهالیغین دوشمه سینه كؤمك ائتمكدن واز گئچ. یوخودان اویان! او، ایشسیز آداملاری دوشون! گلیری آز اولانلاری! گئجه نی آج یاتانلاری دوشون! اؤزونه گل، اویان!! دونیا هئچ كیمه قالمایاجاق، اینان!

بو دونیا فانیدیر فانی

بو دونیادا قالان هانی

داوود اوغلو سولئیمانی

تخت اوستوندن سالان دونیا

بیر گونش حیکایه‌ سی

یازان: آیدین اوجال

کؤچورن: حسین واحدی

گون او گون ایدی. صبیرلرین داشدیغی گون... اومیدلرین تؤکندیگی گون... دونیا گونشین یولونو گؤزله ییردی. ظولمت‌دن چیخماق ایسته ­ییردی. ظولمتله چارپیشماق‌دان یورولموشدو. گونش دوغا‌جاق و بوتون دونیانی ایشیغا بورویه‌جکدی ...                                                                                 

و بیر صاباح گونش دوغدو. ظولمتین سارای‌لاری باشینا چؤکدو. آددیم-آددیم دونیانین گؤزدن اوزاق یئرلرینه چکیلمه‌ یه باشلادی. اونونلا گلن نه واردیسه، ائله اونونلا دا گئتدی. تکجه اوردا- بوردا قالان کؤلگه‌ لردن باشقا ...                                                                                                       

گونش نورونو یایدیقجا یاییردی. کؤلگه‌ لر ایسه قورخوردو. کؤلگه‌ لر بیر گون گونشین اونلاری دا یوخ ائده جه یین‌ دن قورخوردولار. ائله بو قورخو ایله ده گونشه لکه یاخماغا باشلادیلار. آنجاق گونش لکه گؤتورموردو. اونلار, گونش­ین لکه گؤتورمزلیگینی بیلمه­ ییردیلر...                                                 

گونش قالخدیقجا کؤلگه‌ لر اریمه‌ یه باشلاییردی. بیر- بیر اریگیب یوخ اولدولاقلاریندان, چوخ کئچمه دی. آنجاق گونش نورونو یایدیقجا یاییر، گئت- گئده ظولمتین سیغیندیغی یئرلره قدر اوزانیردی...                 

گونش اوزاقلاشدیقجا کؤلگه‌ لر باش قالدیریردی. سونرا کؤلگه‌ لر بؤیومه‌ یه باشلادی. و بؤیویه- بؤیویه هر بیری اؤز یئرینی آلدی. سئوینیردیلر. نئجه اولسا، خلاص اولموشدولار. نئجه اولسا، بیر آزدان ظولمت ده گله‌جکدی. چونکی گونش اوزاقلاشدیقجا اوزاق‌لاشیردی. بئله گئتسه، داغ‌ لارین آرخاسیندا گؤرونمز اولا‌جاقدی...                                                                                                               

تورک خالق‌لاری‌نین بؤیوک اکثریتی‌نین (تورک، تورکمن، اؤزبک، قازاق، باشقیرت، تاتار، قاراقالپاق، آذربایجان تورک‌لری و ...) شیفاهی عنعنه‌سینده مؤوجود اولان “کور اوغلو” داستانی تونا‌دان بالکان‌لارا، سیبیردن سوریایا قدر گئنیش بیر جوغرافی ده یاییلیب. یاییلما میقیاسینا، حجمینه و شؤهرتینه گؤره “کوراوغلو” یئگانه داستان‌دیر کی، مختلف نسخه لرینین سایی بئش یوزدن چوخ‌دور.

تورکییه‌ده “کوراوغلو”نون ایلک چاپی 1887-جی ایلده ایشیق اوزو گؤروب. اون بئش صحیفه‌لیک بو نشردن سونرا كوراوغلو، دؤورو و قهرمانین فعالیت گؤستردیگی تاریخی حادثه‌لرله باغلی بیر چوخ آراشدیرما‌لار آپاریلمیش‌دیر. بون‌دان بیر قدر اول ایسه “کوراوغلو” داستانی‌نین بیر حیصه‌سی ائرمنی الیفباسی ایله ایستانبولدا چاپ ائدیلمیش‌دیر. 1897-جی ایلده آشیق جمعا‌لی‌دن یازییا آلینمیش “گیزیر اوغلو مصطفی بی”، “بولو بی” قول‌لاری تیفلیسده نشر ائدیلدی.

آذربایجاندا “کوراوغلو” داستانی‌نین ایلک نشری 1913-جو ایلده اوروجوو قارداش‌لاری چاپ ائوینده رضا زاکی طرفین‌دن چاپ ائدیلمیش‌دیر. بو نثرله اولان نشرین تیتول ورقی فارسجا یازیلیب. داستانین 14 قول‌دان عبارت داها موکممل و قوشما‌لارلا زنگین دیگر بیر نسخه سی 1941-جی ایلده همت علی‌زاده طرفین‌دن نشر ائدیلمیش‌دیر.

“کوراوغلو” داستانی اورتا آسیادا دا دفعه‌لرله نشر ائدیلمیش‌دیر. اورتا آسیا وئرسیاسی دؤورو اولدوغون‌دان هله ده تام شکیلده چاپ ائدیلممیش‌دیر. اساساً ده اؤزبک کوراوغلوسو بیر نئچه نسلین قهرمان‌لیق تاریخچه‌سی جانلاندیردیغین‌دان هر دؤور مستقیل داستان کیمی فورمالاشمیش‌دیر. سون زامان‌لاردا آذربایجاندا “کوراوغلو” داستانی‌نین یئنی قول‌لاری توپلانیب نشر ائدیلمیش‌دیر. بون‌لاردان “قهرمان کوراوغلونون دیو‌لرله گؤروشو”، “کوراوغلونون تئهران سفری”، “میصری قیلینجین اوغورلانماسی”، “مرجان خانیمین چنلی بئله گلمه‌سی”، “زرنیشان خانیمین چنلی بئله گلمه‌سی”، “آغجا قوزو” قول‌لارینی گؤسترمک اولار.

“کوراوغلو” داستانی‌نین قیسا نشر تاریخی گؤستریر کی، او XIX عصرین باشلانغیجین‌دان سون دؤورلره قدر چوخ مشهور اولموش، واریانت (چئشیت) باخیمین‌دان ان چوخ یاییلان داستان حالینا گلمیش‌دیر. آنجاق هم اینگیلیس، فرانسیز (فرانسه)، هم ده ایلک روس نشرلری تحریف‌لرله دولودور. فولکلورلوق باخیمین‌دان بو نشرلرین قوسورلاری چوخ‌دور. بون‌لارا مثال کیمی شعر حیصه‌لری‌نین نثرله وئریلمه‌سی، چئویرمه ده سربست‌لیک، یئرسیز علاوه‌لر کیمی موختلیف تحریف‌لری گؤسترمک اولار. چوخ تأسفله دئمک لازیم‌دیر کی، آذربایجان نشرلری ده آرزو ائدیله‌جک سویه‌ده دئییل‌دیر.

مدرسه لر یئنه باشلانیر ...

یازان: حسین واحدی

بیر داها مدرسه لر باشلانیر. بر داها ساعاتین زنگی چالیناجاق. مدرسه واختی اولاجاق. آنجاق گؤزل آنا دیلیم (توركجه) بیر داها ائوده قالاجاق!! گؤره سن، اؤیرتمن (1)، آنا دیلیمده درس وئره جكمی؟ آنا دیلیم مدرسه لرده، رادیو-تلویزیون، قزئته لرده و بوتون یئتیریلرده (2) دوزگونجه قوللانیلاجاق می؟ آنا دیلی هر كیسمه یه عزیز دیر. ندن؟                    

آنا دیلی، عزیز آنامین دیلی اولدوغوندان!!  آنا دیلی ...                                                                                                                                                              

آنا دیلی

 شاعیر: كریم گول اندام

هانسی ایتین بالاسی،آوولداماق باجارماز؟

هانسی پیشیك بالاسی ماوولداماق باجارماز؟

سن كی هر حالدا آنا دیلده

دانیشماغی اونودوبسان، ایت-پیشیكدنده اسگیك

اؤزونه یئر توتموسان!

نئچه دیل بیلن اولسان

نئچه آدام دئیرلر.

اؤز دیلینی بیلمسن،

نئجه آدام دئیرلر.

یاددان چیخماز قاراداغ/ حسین واحدی

اوروجلوغون سون گونلری ایدی. اوروجلوق بایرامینا بیر یئددیجه قالیردی. گون اورتا دان سونرا ایدی. هر کیمسه بیر یئرده یاشام کئچیریردی. من ایسه بیلیم یوردوندا ایدیم. ساعات بئش حدودوندا, کیلاس دا گؤزلریم قارالدی. اوشاق لارین چیغیر- باغیر سسی ایله یئر ترپنمه سینی آنلادیم. اوشاقلار قورخو ایچینده ایکینجی قات دان, حیطه ساری گئتمک ایسته ییردیلر. بیر آن باشیمی قالدیرانا, کیلاس دا, یالنیز اؤزوم له اوستادی گؤردوم. اؤزومو قورخوتماق ایسته مه دیم. بیر آز کیلاس دا قالان دان سونرا, اوشاق لار بیر داها کیلاسا دؤندولر. درسه آرد وئریلدی. یاریم ساعات زلزله دن کئچمه میش, یئنی دن یئر تیتره مه یه باشلادی. بیر زادلار بیزه سؤیله مک ایسته ییر دئیه, بیزی بو کز دوزگون تیترتدی. هامیمیز کیلاسدان چیخیب, حیطه گئتدیک. داها هئچ کیم کیلاسا دؤنمه ییب, بیلیم یوردو ایسه تعطیل اولدو.

یئیینجه ماشینیما مینیب, ائوه قاییتدیم. کوچه ده قونشولار قورخودان ائشیکده دورموشدولار. عاییله می ماشینا میندیریب, بیر-ایکی ساعات “ائللرباغی” پارکینا گئتدیک. گئت-گئده پارکا گلنلرین ساییسی چوخالیردی. بیز ایسه ایکی ساعات دان سونرا ائوه دؤندوک…

تئز تلویزیونو آچیب, “قاراداغ”- دا زلزله چوخلو دیلداشلاریمین جانینین آلما خبرینی, “خبر” کانالیندان ائشیتدیم. جانیم یاندی! ائویمیزه کدر تورپاغی سپیلدی. اوندا آنلادیم, کیلاس دا یئر بیزه خبر گتیرمیشدی. دیلداشلاریمین نیسگیل خبرینی!

او گئجه “قدر” گئجه سی ایدی. آخشاما دک, تلویزیون باشیندان, اورادان گلن خبرلری ایزله مک اوچون آیریلمادیق. آنجاق تلویزیون درین یوخویا گئدیب, اورانین خبرلرینی وئره بیلمه ییردی!! قدر گئجه سی, اؤز حالیمیزی بیراخیب, قاراداغ داکی وطنداشلاریمیزی یاد ائتمه یی داها چوخ اؤنملی بیلدیک.

ساباحیسی گون, یئر-گؤی او نیسگیللی قاراداغین خبرلرین دئییردی. آنجاق تلویزیون هله ده یاتمیشدی. تلویزیونا آغیر بیر شوک گلیب دیر, ساندیم! آرا- سیرا خبردن باشقا, اورادان هئچ نه دئمیردی. بو ایشدن وطنداشلاریمین جانی داها چوخ آجی ایچینده قالمیشدی. هر کیمسه نی گؤروردوم اؤنجه قاراداغ دان دانیشیردی. اورایا نه ته¬هر یاردیم ائده بیلدیغینی آنلادیردی. هامی تانری دان اوراداکی اینسانلارا یاردیم ایسته ییردی. “یئنه اینترنت چیخاردانین ایشی دوز گلسین, آللاهیم!” دئییردیم. هر سایتا گئدیردین اورادان خبر ایله گؤرونتو قویموشدو. قازئته لرینده ایچینده بعضی سی بو اولایی هله دوشونمه میشدیلر. اولا بیلر هله اونلارا ائله ده مهم بیر اولای دئییلمیش!!

اینترنت دن قاراداغین خبرلرین آختاران دا, بیر آذربایجان زلزله سینه اوخونموش ماهنی ایله توش گلیب, ائندیریب, بیر ساعاتادک اونو دینله دیم. گؤزلریمدن آخان یاشلار اوره ییمی آزجادا اولسا یوموشادیردی. ماهنی ایله بیرگه خبر آژنسلاریندان یاییلان زلزله شکیللرینه باخیب اوره ییمه داها چوخ نیسگیل دولوردو. آللاهیم! الیمدن ده بیر ایش گلمیر دئیه داها عذاب چکیردیم.

اورادان یاییلان شکیل لر ایله خبرلردن, اورانین جاماعاتینین نه قدر نیسگیللی دوروملاردا یاشادیقلاری, هر بیر دوشنن اینسانی عذابا سالیردی. یانی او ائولرده اینسانمی یاشاییردی؟ سوروسو هر کیمسه نین دوشنجه سینه گلیردی. آزجادا اولموش اولسا, وطنداشلاریمین اورایا ائتدیکلری یاردیملار اینسانی راحاتلادیردی. هر کیمسه, الیندن گلن یاردیمی اسیرگه مه ییردی. قان باغیشلایانلار, اورادان گؤروش ائدن آدلیم لار, مادی دوروملاری گوجلو اولانلاردان یاردیم ییغانلار و… بیرلیک حیسسینی هامیدا یاشادیردی. دؤولت دن داها چوخ گؤزله ییش اولسادا, خالقیمیز او گؤزله ییشین یانیندا جانلاریندا وئرمه یه حاضیر ایدیلار…

ایندی ایسه نئچه یئددیجه دیر او زلزله نین اوز وئرمه سیندن کئچیر. اوراداکی دیلداشلاریمیز هله ده یاردیم ایسته ییرلر. تئزلیکجه ائو دیکمک. سیغیناجاق باسدیرماق. مادی ایله معنوی یاردیم ائتمک. آتا-آناسیز قالامیش اوشاقلاردان حمایه ائتمک. سوروملولاریمیزین تئز-تئز اونلارا باش چکمه سی. کیمسه سیز قالانلار ایله قوجالاردان صاحاب چیخماق و چوخلو بئله یاردیم لاری اوراداکی عزیزلریمیز بیزلردن ایسته ییرلر. آنجاق بئله اولای لار, هر بیر خالقین باشیندا واردیر و اؤنملی سی, بئله گونلرده بیر- بیریمیزین یانیندا اولماق دیر. بیزیم اوچون, قاراداغ هئچواخت یاددان چیخماز.

ایلاهی دانیشیق

ـ ائی تانریم، بو نعمت لر منی آزدیریر، اونلاری آل!

ـ یوخ، اونلاردان اؤزون ال چكمه لیسن.

ـ ائی تانریم، منه دؤزوم (صبر) عطا ائت.

ـ یوخ، دؤزوم آغری ـ آجیلاردا قازانیلار، وئریلمز، اؤیره نیلر.

ـ ائی تانریم، منی موتلو (خوشبخت) ائت.

ـ یوخ، من سنه نعمت لر وئریرم، موتلو اولماق ایسه اؤز ایشیندیر.

ـ ائی تانریم، منی عذاب لاردان قورتار.

ـ یوخ، عذاب لار سنی دونیادان اوزاخلاشدیریب، منه یاخینلاشدیریر.

ـ ائی تانریم، منه ذؤوق آلماقدا یاردیمجی اول.

ـ یوخ، سنه یاشاییش وئرمیشم، ذؤوق آلماغا چالیش.

ـ ائی تانریم، سن منی سئودیگین قدر منده باشقالارینی سئوه بیلدیگیمه، منه یاردیمجی اول.

ـ سونوندا اؤیره ندین!

دوندورما

 چئویرن: حسین واحدی

اوغلانجیغاز (پسرک), بیر دوندورما ساتان توکانینا کئچیب ماسالارین بیرینده اوتوردو. آیاقچی (خدمت چی) اونا, بیربارداق سو گتیردی.

 - بیر یئمیشلی (میوه لی) دوندورما نئچه دیر؟

- 50 سنت!

 اوغلان اوشاغی جئبینه ال آتیب، سایماغا باشلادی. سونرا، «ساده دوندورما نئچه دیر؟» سوروشدو.

بو حالدا مشتری لرین نئچه سی، بوش ماسا گؤزله ییردیلر. آیاقچی سینیرلا، «35 سنت» جاواب وئردی. اوغلان بیر داها سیککه لرین ساییب،  بیر ساده دوندورما لطفآ ایسته دی. آیاقچی دوندورمانی گتیریب، اؤز ایشینه گئتدی. اوغلان ایسه دوندورمانی یئیندن سونرا، پولونو اؤده ییب، گئتدی. آیاقچی ماسایا دؤنوب گؤردویونه هویوخدو! اورادا، دوندورمانین بوش قابینین یانیندا، 2 دنه 5 سئنت لیک و 5 دنه 1 سئنت لیک، آیاقچی نین انعامی اوچون قویموشدو.

اوغرو اولماق ایسته ییرم

  یازان : حسین واحدی 

هامی نی دیندیردیم، دئدیم« نه اولماق ایسته ییر دینیز؟» بیلمه دیم ندن هئچ كیمسه اوغرو اولماق ایسته مدی؟ اؤز- اؤزومله؛ «چوخ گؤزل یوردوما دوزلوك گلیب دیر، اوغرولار بو یورددان كؤچوب لر، دوزلوك لره یئرلرین وئریب لر، نه گؤزل!» -دئدیم.

سونوندا اؤزومدن سوروشدوم بو سورویو؟ آی اوغلان سن ایسه نه اولماق ایسته ییرسن؟ هئچ بونا بیر آن دا دوشونوبسن می؟ قاییدیب اؤزومه بیله سؤیله دیم:

من اوغرو اولماق ایسته ییرم یوردوما، دام- دوواریندان دیرماشام هر گون، ائلیمین ائولریندن كدری- غمی اؤزومله اوغورلایب آپارام !

اوغرو اولماق ایسته ییرم، گیزلیجه گیرم خالقیمین اوركلرینه، الجك تاخام اللریمه، اوركلریندن كینی- نیفرتی، قازدیریب اؤزومله آپارام!

اوغرو اولماق ایسته ییرم، آخشام اوستو ائولره گئدم، تلویزیونلاری اوغورلایام، بلكه سئوگینی یئرینه قویام، اینسانلار آیریلمایا بیر- بیریندن، فیكیرلر عاییله یانیندا اولا، سریال لار- فیلم لر آرادان گئده، اوشاقلار، عاییله مئیدانا گیره!

اوغرو اولماق ایسته ییرم، دینمه دن، سس سیزجه یوردوما گیرم، هئچ كیم بیلمه دن ائله جه گئدم، كیمسه بیلمه یه آیریلیق نئجه اولدو، كیم اوغور لادی كیم قویمادی قارداش-قارداش دان، آتا- بالادان، باجی- باجی دان آیریلا بیلسین، هئچ كیمه دئمه رم من اوغورلادیم ، من آپارمیشام آیریلیغینیزی، تاپا بیلمه سیز اونو هئچ یئردن، قایتارمارام بیر داها سیزه!

اوغرو اولماق ایسته ییرم، آنا دنیزلرین سویونا گئدیب دنیز بیلمه دن سو لارین قاپام، اؤزومله، قورموش گؤلومه گتیرم، قویمایام قورویا، اوركلر سولا!

اوغرو اولماق ایسته ییرم، قارانلیق دوشنده، گیرم یوردوما، آج لیغی، یوخسول لوغو گؤتوروب قاچام، قویمایام بیر اوشاق آج یاتا بیلسین، حسرت ده قویام یوخسول لوغو من!

اوغرو اولماق ایسته ییرم، من لیغی- غرورو، سوی تاپینماسین، اوغورلاییب آپارام، قویمایام كیمسه دئیه بیرینه من سندن اوستونم، اؤنجه گلمیشم!

اوغرو اولماق ایسته ییرم، گونش چیخمامیش گیرم یوردوما، بوتون دوشمنلیك لری گؤتوروب قاچام، قویمایام ساواشی، قالا یوردوما، یئرینه باریشی- صولحو وئرم من!

 اوغرو اولماق ایسته ییرم، بوتون ساتقین لاری اوغورلایام ائلیمدن، ائلیمده راحاتجا نفسین چكه، قویمایام یارپاقلاری سولا ائلیمین!

اوغرو اولماق ایسته ییرم، بوتون سیلاحلاری یئر اوزوندن اوغورلاماق ایسته ییرم...

اوغرو اولماق ایسته ییرم من، یازیلاریمدان حاققی سیلن اولسا، اونو اوغورلاماق ایسته ییرم من، قویمارام یازیلاریمدان حاق سؤزو سیلینیب آلینسین مندن!